Mens & Maatschappij: Geld Verdienen en Financiële Geletterdheid – Groep 6 - Deel 1

Overal om je heen zie je mensen die verschillende banen hebben. Elke volwassene moet werken om geld te verdienen, maar gelukkig zijn er ontzettend veel verschillende soorten werk om uit te kiezen! 👨‍⚕️👩‍🏫👨‍🍳

Onze wereld heeft veel verschillende dingen nodig. We hebben dokters nodig om ons gezond te houden, leraren om ons te onderwijzen, bakkers om brood te maken, en politieagenten om ons veilig te houden. Elke baan helpt de samenleving op een speciale manier.

Denk maar eens aan jouw eigen dag: je ouders hebben misschien een leraar nodig gehad om te leren lezen en schrijven. Een bakker heeft het brood gemaakt voor je boterham. Een vrachtwagenchauffeur heeft het voedsel naar de winkel gebracht. En een winkelier heeft ervoor gezorgd dat jullie de boodschappen konden kopen.

Elke baan vereist speciale vaardigheden en kennis. Een dokter moet heel veel leren over het menselijk lichaam en medicijnen. Een leraar moet goed kunnen uitleggen en geduldig zijn met kinderen. Een bakker moet weten hoe je deeg maakt en hoe ovens werken.

Bekijk deze voorbeelden:

Dokter 🏥:

• Moet vele jaren studeren
• Moet mensen kunnen helpen die ziek zijn
• Moet beslissingen kunnen nemen onder druk
• Moet goed kunnen luisteren naar patiënten

Leraar 📚:

• Moet veel weten over het vak dat hij onderwijst
• Moet geduldig zijn en goed kunnen uitleggen
• Moet leuke lessen kunnen bedenken
• Moet met kinderen en ouders kunnen praten

Bakker 🍞:

• Moet heel vroeg kunnen opstaan
• Moet weten hoe je brood en taarten maakt
• Moet sterke armen hebben om deeg te kneden
• Moet klantvriendelijk zijn

Politieagent 👮‍♀️:

• Moet moed hebben om mensen te helpen
• Moet de wet goed kennen
• Moet fit en sterk zijn
• Moet rustig blijven in moeilijke situaties

Wanneer je ouder wordt, kies je een beroep dat bij jou past. Sommige mensen worden dokter omdat ze graag anderen helpen. Andere mensen worden kunstenaar omdat ze graag mooie dingen maken. Weer anderen worden technicus omdat ze graag dingen repareren.

Belangrijke vragen om over na te denken:

• Waar ben je goed in?
• Wat vind je leuk om te doen?
• Wil je met mensen werken of liever alleen?
• Wil je binnen werken of buiten?
• Wil je veel reizen of liever dicht bij huis blijven?

Vroeger hadden mensen andere banen dan nu. Er waren bijvoorbeeld veel meer boeren, maar nu hebben we computers en internet, dus zijn er ook veel mensen die werken met websites en apps. Nieuwe uitvindingen zorgen voor nieuwe banen!

Moderne banen die er vroeger niet waren:

• Computerprogrammeur 💻
• Webshop eigenaar 🛒
• Youtuber of sociale media manager 📱
• Drone piloot 🚁

Het mooie is dat alle banen elkaar helpen. Een dokter heeft een ziekenhuis nodig dat is gebouwd door bouwvakkers. Die bouwvakkers hebben gereedschap nodig dat is gemaakt in fabrieken. De fabrieken hebben elektriciteit nodig van elektriciens. En alle deze mensen hebben eten nodig van boeren en winkels!

Zo werkt iedereen samen om onze samenleving te laten draaien. Elke baan is belangrijk, of je nu president bent of vuilnisman. Zonder vuilnismannen zouden onze straten heel vies worden! 🗑️

Heb je je ooit afgevraagd waarom volwassenen elke dag naar hun werk gaan en daar geld voor krijgen? Het antwoord is eigenlijk heel logisch: werkgevers hebben hulp nodig en betalen mensen om die hulp te geven! 💼

Een werkgever is iemand die een bedrijf heeft of leidt. Dit kan een klein bedrijf zijn zoals een kapper om de hoek, of een groot bedrijf zoals de supermarkt waar je boodschappen doet. De werkgever is de baas die beslist wat er gebeurt in het bedrijf.

Stel je voor dat je een bakkerij hebt. Je wilt elke dag vers brood maken voor alle mensen in de buurt. Maar één persoon kan niet:

• Al het brood bakken 🍞
• De winkel open houden
• Klanten helpen
• De kassa bedienen
• Nieuwe ingrediënten kopen
• De winkel schoonmaken
• Reclame maken

Dat is veel te veel werk voor één persoon! Daarom heeft de bakker werknemers nodig die hem helpen met verschillende taken.

De werkgever geeft:

• Een baan aan de werknemer
• Duidelijke taken om uit te voeren
• Geld (salaris of loon) voor het werk
• Soms extra voordelen zoals ziektekostenverzekering

De werknemer geeft:

• Zijn tijd en energie
• Zijn vaardigheden en kennis
• Goede kwaliteit werk
• Betrouwbaarheid (op tijd komen, afspraken nakomen)

Restaurant eigenaar en kok: De eigenaar van een restaurant weet dat klanten lekker eten willen. Hij kan niet alle gerechten zelf maken, dus huurt hij een kok in. De kok kan goed koken en zorgt ervoor dat alle klanten tevreden zijn. De eigenaar betaalt de kok omdat het restaurant meer geld verdient met een goede kok.

Supermarkt en kassamedewerkers: Een supermarkt verkoopt honderden producten per dag. De eigenaar kan niet alle klanten zelf helpen, dus heeft hij kassamedewerkers nodig. Zij scannen de producten, nemen het geld aan en helpen klanten vriendelijk. Zonder hen zou de supermarkt niet kunnen functioneren.

School en leraren: Een school wil kinderen onderwijs geven. De directeur kan niet alle vakken aan alle kinderen tegelijk onderwijzen, dus heeft de school leraren nodig. Elke leraar is gespecialiseerd in bepaalde vakken en kan kinderen goed helpen leren.

Werkgevers betalen mensen niet uit aardigheid, maar omdat goede werknemers het bedrijf beter maken:

• Meer werk gedaan krijgen: Met meer mensen kun je meer klanten helpen
• Betere kwaliteit: Specialisten doen hun werk beter dan iemand die alles moet doen
• Meer tijd: De baas kan zich richten op belangrijke beslissingen terwijl werknemers het dagelijkse werk doen
• Nieuwe ideeën: Werknemers hebben soms slimme ideeën om het bedrijf te verbeteren

Werk is eigenlijk een eerlijke ruil tussen werkgever en werknemer:

• De werknemer krijgt geld om eten te kopen, een huis te betalen en leuke dingen te doen
• De werkgever krijgt hulp om zijn bedrijf succesvol te maken en meer geld te verdienen

Beide partijen hebben er voordeel bij! De werknemer kan voor zijn familie zorgen, en de werkgever kan zijn bedrijf laten groeien.

Niet alle banen betalen hetzelfde. Dit hangt af van:

• Hoe moeilijk het werk is om te leren
• Hoeveel mensen dit werk kunnen doen
• Hoe belangrijk het werk is voor het bedrijf
• Hoeveel geld het bedrijf verdient dankzij dit werk

Een dokter krijgt meer geld dan een winkelbediende, omdat het veel moeilijker en langer duurt om dokter te worden, en omdat dokters levens kunnen redden.

Het belangrijkste om te onthouden is dat bedrijven werknemers nodig hebben om te bestaan. Zelfs de rijkste bedrijven ter wereld hebben duizenden werknemers die allemaal hun eigen belangrijke taak hebben. Zonder hen zouden deze bedrijven niet kunnen functioneren! 🏢

Niet alle werkende mensen krijgen hun geld op dezelfde manier! Er zijn verschillende betalingsvormen die allemaal hun eigen voordelen hebben. Laten we eens kijken hoe een serveerster, een leraar en een makelaar betaald worden. 💰

1. Uurloon 🕐 Je krijgt een vast bedrag voor elk uur dat je werkt. Werk je meer uren? Dan krijg je meer geld!

2. Salaris 📅 Je krijgt elke maand hetzelfde bedrag, ongeacht hoeveel uren je precies werkt.

3. Commissie 📈 Je verdient geld op basis van hoeveel je verkoopt of hoe goed je presteert.

Hoe werkt uurloon? Stel je voor: Marieke werkt als serveerster in een restaurant. Ze verdient €12 per uur. Dit betekent:

• Werkt ze 4 uur? Dan krijgt ze: $4 \times €12 = €48$
• Werkt ze 8 uur? Dan krijgt ze: $8 \times €12 = €96$
• Werkt ze in het weekend extra? Dan verdient ze meer die week!

Voordelen van uurloon:

• Je wordt eerlijk betaald voor je tijd
• Overwerk betekent extra geld
• Je kunt je werkuren aanpassen aan je andere verplichtingen

Nadelen van uurloon:

• Ben je ziek? Dan krijg je minder geld die maand
• Je inkomen wisselt elke maand
• Je moet vaak je uren bijhouden

Hoe werkt salaris? Meneer Jansen is leraar op een basisschool. Hij heeft een salaris van €3.000 per maand. Dit betekent:

• Elke maand krijgt hij €3.000, of hij nou ziek is geweest of extra lang heeft gewerkt
• In de zomervakantie krijgt hij nog steeds €3.000
• Hij hoeft zijn uren niet bij te houden

Voordelen van salaris:

• Zekerheid - je weet precies hoeveel geld je krijgt
• Ook vakantiedagen worden betaald
• Gemakkelijker plannen maken omdat je inkomen vast staat

Nadelen van salaris:

• Overwerk levert geen extra geld op
• Je kunt niet meer verdienen door harder te werken
• Soms moet je flexibel zijn met je werktijden

Hoe werkt commissie? Sandra werkt als makelaar en verkoopt huizen. Ze krijgt 2% van de verkoopprijs van elk huis dat ze verkoopt:

• Verkoopt ze een huis van €200.000? Dan verdient ze: $€200.000 \times 0,02 = €4.000$
• Verkoopt ze een duur huis van €500.000? Dan verdient ze: $€500.000 \times 0,02 = €10.000$
• Verkoopt ze geen huizen deze maand? Dan verdient ze €0!

Voordelen van commissie:

• Onbeperkt verdienpotentieel - hoe meer je verkoopt, hoe meer je verdient
• Motiverend - je wordt beloond voor goede prestaties
• Vaak flexibele werktijden

Nadelen van commissie:

• Onzeker inkomen - soms veel, soms weinig
• Stress als je niet genoeg verkoopt
• Moeilijk om lange termijn plannen te maken

Sommige banen combineren verschillende betalingsvormen:

Basis + commissie: Een verkoper krijgt €1.500 per maand vast, plus €50 voor elke computer die hij verkoopt. Dit geeft zekerheid én motivatie om goed te verkopen!

Uurloon + fooi: Een kapper krijgt €15 per uur, maar klanten geven vaak ook fooi. Sommige dagen verdient ze meer door vriendelijke service! 💇‍♀️

Dat hangt af van je persoonlijkheid en situatie:

Kies voor uurloon als:

• Je flexibele werktijden wilt
• Je eerlijk betaald wilt worden voor je tijd
• Je niet altijd hetzelfde aantal uren kunt werken

Kies voor salaris als:

• Je zekerheid belangrijk vindt
• Je gemakkelijk je uitgaven wilt plannen
• Je niet constant over geld wilt nadenken

Kies voor commissie als:

• Je graag veel geld wilt verdienen
• Je gemotiveerd wordt door uitdagingen
• Je bereid bent risico's te nemen

Ongeacht hoe je betaald wordt, de belasting wordt altijd van je loon afgetrokken voordat je het krijgt. Dit betekent dat als je €1.000 verdient, je ongeveer €800 op je bankrekening krijgt. De rest gaat naar de overheid voor belangrijke dingen zoals scholen en ziekenhuizen.

Wat voor betalingsvorm je ook hebt, het belangrijkste is dat je eerlijk betaald wordt voor goed werk. Alle drie de vormen kunnen leiden tot een succesvol leven, zolang je werk doet dat bij je past en waar je goed in bent! 🌟

Wist je dat je geld kunt verdienen door gewoon je geld op de bank te zetten? Dit heet rente verdienen, en het is een slimme manier om je spaargeld te laten groeien! 🏦💰

Rente is extra geld dat je krijgt van de bank omdat je jouw geld aan hen uitleent. De bank gebruikt jouw geld om aan andere mensen te lenen (zoals voor een huis of auto), en als dankjewel geven zij jou een beetje extra geld terug.

Denk aan het zo: als je een vriend €10 leent en hij geeft je €11 terug, dan heb je €1 rente verdiend! 🤝

Wanneer je geld op een spaarrekening zet bij de bank:

1. Je geeft de bank jouw geld om veilig te bewaren
2. De bank leent jouw geld uit aan andere mensen die geld nodig hebben
3. Die mensen betalen de bank terug met extra geld (rente)
4. De bank geeft jou een deel van die extra rente
5. Jouw spaargeld groeit elke maand een beetje

Lisa's spaarrekening: Lisa heeft €1.000 op haar spaarrekening staan. De bank geeft 2% rente per jaar. Dit betekent:

• Na 1 jaar heeft ze: $€1.000 + (€1.000 \times 0,02) = €1.020$
• Na 2 jaar heeft ze: $€1.020 + (€1.020 \times 0,02) = €1.040,40$
• Haar geld groeit automatisch zonder dat ze er iets voor hoeft te doen!

Banken zijn bedrijven die geld willen verdienen. Zij werken zo:

Wat de bank doet:

1. Verzamelt geld van spaarders zoals jij (betaalt 2% rente)
2. Leent dit geld uit aan mensen die een huis willen kopen (vraagt 5% rente)
3. Houdt het verschil (5% - 2% = 3% winst voor de bank)

Iedereen wint:

• Jij verdient rente op je spaargeld 💰
• Huizenkopers kunnen een huis betalen 🏠
• De bank verdient geld door het verschil 🏦

Gewone spaarrekening:

• Lage rente (bijvoorbeeld 1%)
• Geld altijd beschikbaar als je het nodig hebt
• Veilig - je kunt nooit geld verliezen

Termijndeposito:

• Hogere rente (bijvoorbeeld 3%)
• Geld vastzetten voor een bepaalde tijd (1 jaar, 5 jaar)
• Je mag het geld niet eerder opnemen

Samengestelde rente betekent dat je rente krijgt over je rente! Dit zorgt ervoor dat je geld steeds sneller groeit:

Tom's spaargeld over 10 jaar:

• Start: €1.000 met 3% rente per jaar
• Jaar 1: €1.030
• Jaar 5: €1.159
• Jaar 10: €1.344

Zijn €1.000 is gegroeid naar €1.344 zonder dat hij er iets voor deed! 🌱

Start zo vroeg mogelijk: Hoe langer je spaart, hoe meer rente je verdient. Als je op je 12e begint met sparen, heb je op je 18e al veel meer geld dan als je op je 16e begint!

Spaar regelmatig: Zet elke maand een beetje geld opzij, bijvoorbeeld van je zakgeld. Ook kleine bedragen groeien uit tot grote bedragen! 🐣➡️🐓

Vergelijk banken: Niet alle banken geven dezelfde rente. Sommige banken geven meer rente dan andere, dus het loont om te vergelijken!

Ook al ben je nog jong, het is slim om nu al te beginnen met nadenken over sparen:

• Je leert hoe geld werkt in de volwassen wereld
• Je kunt sparen voor iets leuks zoals een nieuwe fiets
• Je ontwikkelt goede gewoontes die je hele leven nuttig zijn
• Je begrijpt waarom volwassenen hun geld op de bank zetten

Rente komt niet alleen bij spaarrekeningen voor. Je vindt het ook bij:

• Studieleningen - studenten betalen rente als ze geld lenen voor hun studie
• Hypotheken - mensen betalen rente als ze een huis kopen
• Creditcards - mensen betalen hoge rente als ze geld uitgeven dat ze niet hebben
• Overheidsobligaties - de overheid betaalt rente aan mensen die geld aan hen lenen

Rente verdienen is een passieve manier om inkomen te krijgen. Dit betekent dat je geld verdient zonder actief te hoeven werken! Je geld werkt voor jou terwijl jij slaapt, naar school gaat of met vrienden speelt. 😴💰

Het is niet een manier om snel rijk te worden, maar wel een slimme manier om je geld langzaam maar zeker te laten groeien. En hoe meer je begrijpt over rente, hoe betere financiële beslissingen je kunt nemen als je ouder wordt! 🧠✨

Een andere slimme manier om geld te verdienen is door je eigendom te verhuren aan andere mensen! Dit betekent dat je iets bezit en anderen betalen om het tijdelijk te gebruiken. 🏠🚗🔧

Verhuren betekent dat je iemand anders jouw spullen laat gebruiken voor een bepaalde tijd, en zij betalen je daarvoor. Je blijft wel de eigenaar, maar de huurder mag het gebruiken zolang ze huur betalen.

Denk aan het lenen van speelgoed: als je vriend jouw skateboard een week wil lenen en je €5 per week vraagt, dan verhuur je eigenlijk je skateboard! 🛹

1. Huizen en appartementen 🏠 Dit is de bekendste vorm van verhuur:

• Eigenaar: Bezit een huis of appartement
• Huurder: Betaalt elke maand huur om er te wonen
• Voordeel: Stabiel maandelijks inkomen
• Voorbeeld: Familie Smit verhuurt hun oude huis voor €1.200 per maand

2. Auto's verhuren 🚗 Mensen die niet elke dag een auto nodig hebben:

• Eigenaar: Heeft een auto die vaak stilstaat
• Huurder: Betaalt per dag of week om de auto te gebruiken
• Voordeel: Je auto verdient geld als je hem niet gebruikt
• Voorbeeld: Meneer Jansen verhuurt zijn auto in het weekend voor €40 per dag

3. Gereedschap verhuren 🔨 Speciaal gereedschap is duur om te kopen:

• Eigenaar: Koopt dure apparaten zoals boormachines of grasmaaiers
• Huurder: Betaalt om het een dag te gebruiken voor een klus
• Voordeel: Mensen hoeven niet alles zelf te kopen
• Voorbeeld: Een buurman verhuurt zijn hogedrukspuit voor €25 per dag

Voor de eigenaar:

• Passief inkomen - geld verdienen zonder elke dag te werken
• Eigendom behouden - je blijft eigenaar van je spullen
• Meerdere inkomsten - één item kan veel keer verhuurd worden

Voor de huurder:

• Goedkoper dan kopen, vooral voor dingen die je zelden nodig hebt
• Geen onderhoud - als het kapot gaat, is dat het probleem van de eigenaar
• Flexibiliteit - je zit niet vast aan spullen die je niet meer nodig hebt

De situatie: Familie Peters heeft een caravan gekocht voor €20.000. Ze gebruiken hem alleen in de zomervakantie (6 weken per jaar). De rest van het jaar staat hij stil.

Hun verhuurplan:

• Zomer: Zelf gebruiken (6 weken)
• Lente en herfst: Verhuren voor €400 per week (20 weken)
• Winter: Caravan in stalling

Hun inkomen: $20 \text{ weken} \times €400 = €8.000 \text{ per jaar}$

In 3 jaar hebben ze hun caravan terugverdiend, en daarna is het pure winst! 🎉

Tegenwoordig is verhuren veel gemakkelijker geworden door websites en apps:

Airbnb voor huizen en kamers:

• Upload foto's van je huis
• Stel je eigen prijs in
• Toeristen boeken online
• Je verdient geld met een lege kamer! 🏡

Snappcar voor auto's:

• Andere mensen in de buurt huren jouw auto
• De app regelt verzekering en betaling
• Je auto verdient geld terwijl jij werkt 🚙

Peerby voor spullen:

• Verhuur alles van ladders tot party-tenten
• Buren betalen om jouw spullen te lenen
• Beter voor het milieu omdat er minder gekocht hoeft te worden! ♻️

1. Eigendom van waarde Je moet iets bezitten dat anderen willen gebruiken. Dit kan zijn:

• Een extra kamer in je huis
• Een auto die vaak stilstaat
• Duur gereedschap
• Sportuitrusting (fietsen, surfplanken)
• Party-spullen (tenten, speakers)

2. Tijd voor onderhoud Verhuurde spullen moeten in goede staat blijven:

• Auto's hebben onderhoud nodig
• Huizen moeten schoon en netjes zijn
• Gereedschap moet werken en veilig zijn

3. Geduld en klantvriendelijkheid Huurders zijn jouw klanten, dus je moet:

• Vriendelijk en hulpvaardig zijn 😊
• Snel reageren op vragen
• Problemen oplossen als die zich voordoen

Schade aan je eigendom: Soms gaan huurders niet zorgvuldig om met jouw spullen. Daarom is het belangrijk om:

• Verzekering af te sluiten
• Borg te vragen (geld dat je terugkrijgt als alles heel blijft)
• Huurders te controleren voordat je verhuurt

Belastingen: Als je veel geld verdient met verhuur, moet je belasting betalen over dit inkomen. Het is belangrijk om dit goed bij te houden! 📊

Ook al kun je als kind nog niet veel verhuren, het is nuttig om dit principe te begrijpen:

• Je leert hoe eigendom waarde kan hebben
• Je begrijpt waarom spullen goed onderhouden belangrijk is
• Je ziet hoe delen en hergebruiken goed is voor iedereen
• Je ontwikkelt ondernemersvaardigheden voor later

Klein beginnen: Misschien kun je al beginnen door je oude speelgoed te "verhuren" aan vriendjes, of je fiets uit te lenen aan iemand wiens fiets kapot is (voor een kleine vergoeding natuurlijk! 😉)

Verhuren laat zien dat bezittingen meer kunnen zijn dan alleen spullen voor jezelf. Ze kunnen kleine bedrijfjes worden die geld voor je verdienen! Dit is een vorm van slim gebruik van wat je hebt om extra inkomen te genereren. 🎯

Een van de meest spannende manieren om geld te verdienen is door je eigen bedrijf te hebben! Als bedrijfseigenaar kun je winst maken door producten te verkopen of diensten aan te bieden. Maar wat is winst precies, en hoe werkt dat? 🏪💼

Winst is het geld dat overblijft nadat je alle kosten van je bedrijf hebt betaald. Het is het verschil tussen wat je inneemt (verdient) en wat je uitgeeft (kosten).

Formule voor winst: $\text{Winst} = \text{Inkomsten} - \text{Kosten}$

Sanne start een limonadekraam:

• Ze verkoopt glazen limonade voor €1 per glas
• Op een warme dag verkoopt ze 50 glazen
• Inkomsten: $50 \times €1 = €50$

Haar kosten:

• Citroenen en suiker: €15
• Plastic bekertjes: €5
• IJsblokjes: €3
• Totale kosten: €23

Haar winst: $\text{Winst} = €50 - €23 = €27$

Sanne houdt €27 over! Dit is haar beloning voor het runnen van haar bedrijfje. 🍋

1. Productbedrijven 📦 Bedrijven die spullen maken en verkopen:

Bakkerij:

• Inkomsten: Verkoop van brood, taarten en koekjes
• Kosten: Meel, boter, suiker, gas voor ovens, loon voor medewerkers
• Winst: Wat overblijft voor de eigenaar om van te leven en het bedrijf uit te breiden

Speelgoedwinkel:

• Inkomsten: Verkoop van speelgoed
• Kosten: Inkoop speelgoed, huur winkel, elektriciteit, personeel
• Winst: Geld voor de eigenaar en investeringen in nieuwe producten

2. Dienstverlenende bedrijven 🛠️ Bedrijven die diensten aanbieden in plaats van producten:

Kapperszaak:

• Inkomsten: Geld voor knippen, wassen en stylen van haar
• Kosten: Huur salon, shampoo en andere producten, elektriciteit, gereedschap
• Winst: Inkomen voor de kapper en geld om nieuwe apparatuur te kopen

Schoonmaakbedrijf:

• Inkomsten: Betaling voor het schoonmaken van huizen en kantoren
• Kosten: Schoonmaakmiddelen, transport, loon voor werknemers
• Winst: Beloning voor de eigenaar en groei van het bedrijf

1. Meer geld verdienen 💰 Als bedrijfseigenaar kun je meer verdienen dan als werknemer, omdat alle winst naar jou gaat.

2. Je eigen baas zijn 👑 Je beslist zelf wat je doet, wanneer je werkt en hoe je je bedrijf runt.

3. Je passie volgen ❤️ Je kunt een bedrijf starten rondom iets wat je leuk vindt, zoals koken, tekenen of sport.

4. Anderen helpen 🤝 Met je bedrijf kun je producten maken of diensten verlenen die mensen gelukkig maken of hun problemen oplossen.

Meneer Hassan heeft een restaurant:

Maandelijkse inkomsten:

• 1.000 klanten per maand
• Gemiddeld €25 per klant
• Totale inkomsten: $1.000 \times €25 = €25.000$

Maandelijkse kosten:

• Voedsel en drank: €8.000
• Huur restaurant: €3.000
• Loon voor 3 werknemers: €6.000
• Gas, water, elektriciteit: €1.000
• Verzekeringen: €500
• Totale kosten: €18.500

Maandelijkse winst: $\text{Winst} = €25.000 - €18.500 = €6.500$

Meneer Hassan houdt €6.500 per maand over! Dit gebruikt hij om:

• Voor zijn eigen familie te zorgen (€4.000)
• Geld opzij te leggen voor renovatie (€1.500)
• Een buffer aan te houden voor moeilijke tijden (€1.000)

1. Meer verkopen 📈

• Meer klanten aantrekken door reclame
• Nieuwe producten toevoegen
• Betere klantenservice bieden

2. Kosten verlagen 📉

• Goedkopere leveranciers zoeken
• Minder verspilling
• Efficiënter werken

3. Hogere prijzen vragen 💎

• Betere kwaliteit leveren
• Unieke producten maken
• Uitstekende service bieden

Slimme ondernemers gebruiken hun winst om hun bedrijf te laten groeien:

• Nieuwe apparatuur kopen om sneller of beter te werken
• Meer werknemers inhuren om meer klanten te kunnen helpen
• Reclame maken om bekender te worden
• Een tweede winkel openen

Niet alle maanden zijn hetzelfde voor bedrijven:

IJssalon:

• Zomer: Veel winst door warm weer ☀️
• Winter: Weinig winst, soms zelfs verlies ❄️
• Oplossing: Warme chocolademelk en soep verkopen in de winter! ☕

Speelgoedwinkel:

• December: Veel winst door Sinterklaas en Kerstmis 🎁
• Januari-februari: Rustige periode
• Oplossing: Geld uit december sparen voor rustige maanden

Bedrijven die winst maken zijn belangrijk omdat ze:

• Banen creëren voor werknemers
• Belasting betalen die gebruikt wordt voor scholen en wegen
• Innovatie stimuleren door nieuwe producten te ontwikkelen
• Concurrentie creëren die prijzen laag houdt

Zelfs als kind kun je deze principes toepassen:

• Bij het kopen: Denk na over de echte kosten van dingen
• Bij zakgeld: Leer budgetteren en sparen
• Bij projecten: Denk na over wat je inzet en wat je eruit haalt
• Bij keuzes: Begrijp dat alles kosten én baten heeft

Een eigen mini-bedrijfje starten: Misschien kun je een klein bedrijfje beginnen, zoals:

• Huisdieren uitlaten voor buren (€5 per wandeling)
• Zelfgemaakte koekjes verkopen (kosten €2, verkopen voor €5)
• Oude speelgoed verkopen op een rommelmarkt
• Helpen met tuinwerk (€10 per uur)

Zo leer je hoe ondernemen werkt en hoe winst maken voelt! 🌟

Het starten van een eigen bedrijf klinkt spannend, maar ondernemers nemen grote risico's! Ze weten nooit zeker of hun nieuwe bedrijf succesvol zal worden en winst zal maken. Laten we eens kijken naar de verhalen van echte ondernemers en welke risico's zij namen. 🎲💼

Een ondernemer is iemand die een nieuw bedrijf start met een eigen idee. Ondernemers zijn dapper omdat ze bereid zijn om risico's te nemen die gewone werknemers niet hoeven te nemen. Ze hopen veel geld te verdienen, maar kunnen ook alles verliezen! 🎯

Lisa's idee: Lisa merkte dat veel ouders moeite hadden om leuke, educatieve speelgoed te vinden voor baby's. Ze besloot een webshop te starten met speciaal speelgoed voor de allerkleinsten.

Wat Lisa investeerde:

• €10.000 uit haar spaargeld voor de eerste voorraad
• €2.000 voor het maken van een website
• €1.000 per maand voor een opslagruimte
• 60 uur per week hard werken (geen vakantie!)

De risico's die Lisa nam:

1. Geld verliezen 💸

• Als niemand haar speelgoed koopt, verliest ze al haar spaargeld
• De speelgoed blijft liggen en wordt niet verkocht
• Ze moet huur blijven betalen ook als er geen verkoop is

2. Geen inkomen 😰

• Lisa stopte met haar vaste baan om zich volledig te richten op het bedrijf
• Maanden zonder inkomen terwijl ze het bedrijf opbouwt
• Haar familie moet zuiniger leven

3. Concurrentie 🥊

• Grote speelgoedketens hebben veel meer geld
• Andere webshops verkopen misschien goedkoper
• Klanten kennen haar merk nog niet

Wat er gebeurde: Na 8 moeilijke maanden begon Lisa's webshop eindelijk winst te maken! Nu, 3 jaar later, verdiend ze meer dan in haar oude baan en heeft ze 5 werknemers. 🎉

Jeroen's droom: Jeroen was altijd al een geweldige kok en droomde van zijn eigen restaurant. Hij vond een mooie locatie in het centrum en investeerde al zijn geld.

Wat Jeroen investeerde:

• €50.000 geleend van de bank
• €20.000 uit eigen spaargeld
• Keukenapparatuur voor €30.000
• Verbouwing van €40.000

Waarom het mislukte:

1. Slechte locatie 📍

• Te weinig parkeerplekken voor klanten
• Andere restaurants in de buurt waren goedkoper
• Moeilijk te vinden voor nieuwe klanten

2. Te hoge kosten 💰

• Huur was €4.000 per maand
• Te veel personeel ingehuurd
• Dure ingrediënten terwijl klanten goedkoop wilden eten

3. Gebrek aan ervaring 🤷‍♂️

• Jeroen kon goed koken maar niet goed zaken doen
• Hij vergat reclame te maken
• Slechte planning van voorraden

Wat er gebeurde: Na 18 maanden moest Jeroen zijn restaurant sluiten. Hij had al zijn spaargeld verloren en moest nog jaren de banklening afbetalen. Nu werkt hij weer als kok voor iemand anders. 😢

1. Financiële risico's 💸

Eigen geld verliezen:

• Ondernemers investeren vaak hun hele spaargeld
• Als het bedrijf mislukt, is dit geld weg
• Soms moeten ze hun huis verkopen om schulden te betalen

Schulden maken:

• Veel ondernemers lenen geld van de bank
• Deze leningen moeten terugbetaald worden, ook als het bedrijf mislukt
• Rente maakt de schulden steeds groter

2. Persoonlijke risico's 😰

Geen vast inkomen:

• Werknemers krijgen elke maand salaris
• Ondernemers krijgen alleen geld als het bedrijf winst maakt
• Sommige maanden kan dat €0 zijn!

Stress en zorgen:

• Ondernemers maken zich constant zorgen over hun bedrijf
• Lange dagen en weinig vrije tijd
• Verantwoordelijkheid voor werknemers die afhankelijk van je zijn

3. Marktrisico's 📊

Klanten vinden je product niet leuk:

• Wat jij geweldig vindt, vindt de klant misschien niet interessant
• Smaak en behoeftes van mensen veranderen
• Je product kan achterhaald worden door nieuwe technologie

Concurrentie:

• Andere bedrijven verkopen misschien iets beters
• Grote bedrijven kunnen goedkoper produceren
• Nieuwe concurrenten kunnen jouw klanten afpakken

Het verhaal: Emma (10 jaar) besluit koekjes te bakken en te verkopen om geld te verdienen voor een nieuwe fiets.

Emma's investeringen:

• €20 voor ingrediënten (meel, boter, suiker, chocolade)
• €5 voor leuke verpakkingen
• 2 dagen hard bakken

De risico's die Emma ontdekte:

Week 1: Het regende, dus niemand wilde koekjes kopen op straat. Risico: Weer kan je plannen verstoren.

Week 2: De buren hadden al koekjes gekocht bij de bakker. Risico: Klanten hebben al andere opties.

Week 3: Emma verbrandde een hele batch koekjes. Risico: Dingen kunnen misgaan bij de productie.

Week 4: Haar vriendin startte ook een koekjesverkoop! Risico: Concurrentie kan je klanten afpakken.

Wat Emma leerde: Na 6 weken had Emma €15 verlies gemaakt in plaats van winst. Maar ze leerde wel:

• Plannen maken voor als dingen misgaan
• Rekening houden met concurrentie
• De echte kosten van ondernemen
• Volhouden ook als het tegenzit

Het einde: Emma probeerde het opnieuw met een beter plan. Ze ging koekjes bakken op bestelling voor verjaardagen. Dit werkte veel beter! 🍪

1. Goed onderzoek doen 🔍

• Uitzoeken of mensen je product willen kopen
• Kijken wat concurrenten doen
• Rekenen of het bedrijf winstgevend kan zijn

2. Klein beginnen 🌱

• Niet meteen al je geld investeren
• Eerst testen met een klein deel van je idee
• Langzaam uitbreiden als het werkt

3. Hulp vragen 🤝

• Advies vragen aan ervaren ondernemers
• Samenwerken met mensen die andere vaardigheden hebben
• Cursussen volgen over zakendoen

4. Buffer aanhouden 🛡️

• Geld apart houden voor moeilijke tijden
• Niet alle spaargeld in één bedrijf stoppen
• Verzekeringen afsluiten tegen grote risico's

Mogelijk grote beloningen:

• Succesvol ondernemerschap kan veel meer opleveren dan een gewone baan
• Je eigen baas zijn geeft veel vrijheid
• Trots om iets moois te hebben opgebouwd

Passie voor hun idee:

• Ondernemers geloven echt in hun product of dienst
• Ze willen een probleem oplossen of mensen helpen
• Ze kunnen niet slapen van hun geweldige idee! 💡

Zelfs als je nog geen echt bedrijf kunt starten, kun je oefenen met kleine ondernemersprojecten:

• Denk goed na voordat je iets nieuws begint
• Reken uit wat het kost en wat het kan opleveren
• Heb een plan B voor als het niet werkt
• Leer van fouten in plaats van opgeven
• Begin klein en bouw langzaam uit

Ondernemerschap is spannend en riskant, maar ook een van de beste manieren om grote dromen waar te maken! 🌟

Wanneer mensen geld verdienen, moeten ze een deel daarvan aan de overheid geven. Dit heet belasting betalen! 🏛️ Maar waarom moet dat, en wat gebeurt er met al dat geld? Laten we ontdekken hoe belastingen werken en waarom ze zo belangrijk zijn voor onze samenleving.

Belasting is een percentage van het geld dat je verdient, dat je moet betalen aan de overheid. Het is niet straf - het is de bijdrage die iedereen levert om onze samenleving goed te laten werken! 💰➡️🏛️

Voorbeeld: Als Piet €1.000 per maand verdient en 20% belasting betaalt:

• Belasting: $€1.000 \times 0,20 = €200$
• Piet houdt over: $€1.000 - €200 = €800$

Die €200 gaat naar de overheid om belangrijke dingen te betalen! 📊

De overheid zorgt voor veel belangrijke dingen die we allemaal samen nodig hebben, maar die te duur zijn om individueel te betalen. Stel je voor dat iedereen zijn eigen weg, school en ziekenhuis zou moeten bouwen - dat zou onmogelijk zijn! 🛣️🏫🏥

1. Onderwijs - Jouw school! 🏫

Wat de overheid betaalt:

• Leraren hun salaris (bijvoorbeeld €3.000 per maand per leraar)
• Schoolgebouwen bouwen en onderhouden
• Boeken, computers en materiaal voor alle leerlingen
• Schoolpleinen met speeltoestellen
• Verwarming, elektriciteit en water in scholen

Waarom is dit belangrijk? Zonder belastingen zouden alleen rijke kinderen naar school kunnen gaan! Nu kan elk kind in Nederland gratis naar school. 📚✏️

2. Zorgverlening en gezondheid 🏥

Wat de overheid betaalt:

• Ziekenhuizen bouwen en runnen
• Dokters en verpleegkundigen hun salaris
• Ambulances en medische apparatuur
• Medicijnen onderzoek voor nieuwe behandelingen
• Vaccinaties om ziektes te voorkomen

Voorbeeld: Als je been breekt, kost een operatie misschien €5.000. Dat kunnen de meeste families niet betalen, maar door belastingen is zorgverlening voor iedereen toegankelijk! 🦴➡️❤️

3. Veiligheid - Politie en brandweer 👮‍♀️🚒

Wat de overheid betaalt:

• Politieagenten om onze buurt veilig te houden
• Brandweerlieden om branden te blussen
• Politieauto's en brandweerauto's
• Politiebureaus en brandweerkazernes
• Gevangenenissen voor mensen die de wet overtreden

Stel je voor: Als er een brand in jouw straat is, komen professionele brandweerlieden met dure apparatuur om te helpen - en dat hoeft jouw familie niet zelf te betalen! 🔥➡️🚒

4. Wegen en vervoer 🛣️🚇

Wat de overheid betaalt:

• Wegen aanleggen en repareren als er gaten in zitten
• Verkeerslichten en verkeerstekens
• Openbaar vervoer zoals bussen en treinen
• Fietspaden zodat je veilig naar school kunt fietsen
• Bruggen en tunnels

Dagelijks gebruik: Elke keer dat je ouders de auto gebruiken, fietsen jullie naar school, of nemen jullie de bus - dat kan allemaal dankzij belastingen! 🚗🚲🚌

5. Bibliotheken en cultuur 📖🎭

Wat de overheid betaalt:

• Openbare bibliotheken waar je gratis boeken kunt lenen
• Musea waar je kunt leren over geschiedenis en kunst
• Theaters en concertzalen voor cultuur
• Parken en speeltuinen waar je kunt spelen
• Sportvelden voor voetbal en andere sporten

Laten we kijken naar Jasmijn's dag en alles wat mogelijk wordt gemaakt door belastingen:

7:00 - Opstaan ☀️

• Kraanwater (waterleidingbedrijf deels overheidsgefinancierd)
• Elektriciteit (elektriciteitsnetten deels door overheid)

8:00 - Naar school 🚲

• Veilige fietspaden (aangelegd met belastinggeld)
• Verkeerslichten (geïnstalleerd en onderhouden door gemeente)

8:30-15:30 - Op school 📚

• Gratis onderwijs (volledig betaald door belastingen)
• Schoolgebouw, leraren, boeken (allemaal van belastinggeld)

16:00 - Bibliotheek bezoeken 📖

• Gratis boeken lenen (bibliotheek gefinancierd door belastingen)
• Computers om huiswerk te maken (betaald door gemeente)

17:00 - Spelen in park 🌳

• Speeltoestellen en onderhoud (bekostigd door belastingen)
• Veiligheid (politie patrouilleert regelmatig)

Avond - Thuis 🏠

• Vuilnis wordt opgehaald (gemeentelijke dienst)
• Straatlantaarns gaan aan (elektriciteit en onderhoud door gemeente)

1. Inkomstenbelasting 💼 Een percentage van je salaris of winst uit je bedrijf.

• Werknemers: Wordt automatisch van loon afgetrokken
• Ondernemers: Moeten zelf aangifte doen

2. BTW (Belasting Toegevoegde Waarde) 🛒 Extra geld dat je betaalt bij het kopen van spullen.

• Voorbeeld: Speelgoed van €10 + €2,10 BTW = €12,10 totaal
• Waar je het ziet: Op elke kassabon staat BTW vermeld

3. Gemeentelijke belastingen 🏘️

• Onroerende zaak belasting (huizeneigenaren betalen)
• Afvalstoffenheffing (voor vuilnisophaal)
• Rioolheffing (voor riolering en waterzuivering)

Progressieve belasting betekent dat mensen die meer verdienen, een hoger percentage betalen:

Voorbeeld:

• €20.000 per jaar: 10% belasting = €2.000
• €50.000 per jaar: 25% belasting = €12.500
• €100.000 per jaar: 40% belasting = €40.000

Rijke mensen betalen dus relatief meer, zodat armere mensen ook toegang hebben tot voorzieningen! ⚖️

1. Iedereen profiteert 🤝

• Rijke mensen gebruiken ook wegen, scholen en ziekenhuizen
• Arme mensen krijgen toegang tot dezelfde voorzieningen
• Samen zijn we sterker dan alleen

2. Dingen die anders onmogelijk zouden zijn 🚀

• Grote projecten zoals snelwegen en ziekenhuizen
• Langetermijn investeringen in onderwijs en onderzoek
• Hulp bij rampen zoals overstromingen

3. Eerlijke verdeling ⚖️

• Niet alleen rijke wijken hebben goede scholen
• Iedereen heeft recht op zorgverlening
• Alle kinderen kunnen naar de bibliotheek

Belasting ontduiking is illegaal en heeft gevolgen:

• Boetes die veel hoger zijn dan de belasting zelf
• Gevangenisstraf in ernstige gevallen
• Oneerlijk tegenover mensen die wel eerlijk betalen

Waarom betalen de meeste mensen eerlijk?

• Ze zien de voordelen in hun dagelijks leven
• Het is hun maatschappelijke verantwoordelijkheid
• Ze willen bijdragen aan een betere samenleving 🌟

Ook al betaal je nog geen belasting, je leert nu al belangrijke lessen:

• Samenwerking maakt dingen mogelijk die alleen onmogelijk zijn
• Bijdragen aan de gemeenschap maakt iedereen sterker
• Delen zorgt ervoor dat iedereen kan profiteren
• Verantwoordelijkheid nemen hoort bij een goede samenleving

Klein beginnen: Misschien kun je dit toepassen in je eigen leven:

• Klassengeld inzamelen voor een leuke activiteit samen
• Huishoudelijke taken delen zodat het huis voor iedereen fijn is
• Speelgoed delen met vriendjes zodat iedereen kan spelen

Het grote plaatje: Belastingen zijn eigenlijk een vorm van samen zorgen voor elkaar. Net zoals jij soms speelgoed deelt of helpt met opruimen, dragen volwassenen bij aan een samenleving waar iedereen kan groeien en gelukkig kan worden! 🌈